Uczeń w kryzysie – wyniki badań 2021
| Czas czytania: 4 min. Kryzys psychiczny na skutek COVID – 19 – objawy wśród uczniów i czynniki chroniące.
Autorzy: dr Wiesław Poleszak, dr Grzegorz Kata
Liczne doniesienia medialne oraz raporty i analizy naukowe wskazują na istotne zmiany, jakie pandemia COVID-19 niesie dla funkcjonowania psychicznego osób w różnym wieku. Mowa m.in. o przedłużającym się stanie kryzysowym, kolejnych falach pandemii, które są sprawdzianem dla zasobów chroniących przed stresem. Nienaturalność obecnej sytuacji sprawia, że wiele osób jest narażonych na wyczerpanie zasobów chroniących i doświadcza objawów kryzysu psychicznego.
W tym kontekście postanowiliśmy zrealizować badania, których głównym celem było określenie skutków pandemii dla funkcjonowania psychospołecznego uczniów, objawów kryzysu obserwowanych u uczniów oraz czynników przed nim chroniących.
Badania prowadzono w okresie trwającej pandemii – przed wakacjami 2021 (maj i czerwiec) oraz po okresie przerwy (wrzesień). Ich zasięgiem objęliśmy wszystkie etapy edukacyjne. Większość wyników jest w opracowaniu.
Dotyczyć ich będzie nadchodzący webinar, na którym wskazane zostaną także kierunki wspierania uczniów i środowisk szkolnych.
W tym artykule przedstawiamy kilka najważniejszych wniosków, które dotyczą jednej z badanych grup – uczniów szkół średnich.
Wyniki pochodzą z badania 974 uczniów ze szkół średnich z losowo wybranych rejonów i szkół. W grupie tej 56,3% to uczennice a 43,7% uczniowie. Badani reprezentują szkoły branżowe (7,2%), technika (23%) oraz licea (69,8%).
Rysunek 1. Najważniejsze objawy kryzysu u uczniów szkół średnich.
Grafika przedstawia wybrane i najczęściej występujące objawy, które uczniowie obserwują w swoim zachowaniu i które wynikają z sytuacji pandemii. W opinii uczniów pandemia nasiliła te przeżycia i uczucia.
Wychodząc z okresu nauki zdalnej i wracając w większości placówek do trybu stacjonarnego, młodzież deklarowała nasilanie nerwowości, braku motywacji, smutku. Barierą w powrocie do sprawnego funkcjonowania są także trudności z koncentracją uwagi i snem. To tylko wybrane objawy, które dotyczą ponad 1/3 uczniów.
W celu wyróżnienia czynników chroniących, które potencjalnie wspierają uczniów w radzeniu sobie z sytuacją obecnego kryzysu dokonano porównania dwóch skrajnych grup. Grupy uczniów doświadczających silnego kryzysu oraz grupy bez lub ze słabym nasileniem objawów. Porównywane zmienne to te obszary funkcjonowania psychospołecznego, których wzmacnianie i rozwój, zwiększają szansę uczniów na konstruktywne radzenie sobie z ryzykiem wynikającym z pandemii. W pełnym badaniu lista zmiennych jest szersza. Tutaj przedstawiamy wybrane z nich, zapraszając jednocześnie na nadchodzące wydarzenia i kolejne publikacje.
Wybrane czynniki chroniące umieszczono na poniższej grafice.
Rysunek 2. Wybrane czynniki chroniące młodzież przed ryzykiem kryzysu na skutek pandemii.
Uczniowie, którzy nie doświadczyli lub doświadczyli niewiele objawów kryzysu psychicznego, to osoby zdecydowanie bardziej zadowolone z warunków, w jakich działają, samego siebie, rodziny, szkoły i grupy rówieśniczej. Niska samoocena jest z kolei czynnikiem towarzyszącym silnemu poziomowi objawów kryzysu.
Kolejny istotne źródło wsparcia to relacje z rodzicami. Młodzież obserwująca u siebie niewiele negatywnych skutków pandemii posiada więcej doświadczeń wspólnego czasu z rodzicami, wspólnych zajęć i aktywności. Niezwykle istotne jest także wsparcie otrzymywane od rówieśników. Lepiej radzą sobie uczniowie, którzy mogą liczyć na kolegów i koleżanki w zakresie troski, zainteresowania, okazji do wspólnych rozmów i zajęć. Czynnikiem o charakterze chroniącym jest także pozytywna postawa wobec szkoły, klasy i obowiązków związanych z nauką. Zaangażowanie w aktywność szkolną ułatwia radzenie sobie.
Przywołane dane, stanowiące element szerszego projektu badawczego, wskazują na obszary, w których nasze – wychowawców, edukatorów, specjalistów a przede wszystkim rodziców – działania mogą wzmocnić nastoletnią młodzież w pokonywaniu trudności wynikających z trwającej pandemii COVID-19. Zapraszamy do śledzenia newslettera i webinarów, aby szerzej zapoznać się z wiedzą na temat funkcjonowania uczniów w okresie pandemii.
Więcej informacji na temat naszych badań oraz wskazówki dotyczące wsparcia uczniów w okresie pandemii znajdziecie Państwo na webinarze, który odbędzie się 17 listopada 2021 r.
Zapraszamy na spotkanie online, które poprowadzi dr Wiesław Poleszak.
